بررسی جامعه شناختی برخی از عوامل موثر بر تفکر انتقادی دانشجویان دانشگاه اصفهان

چکیده: پژوهش حاضر درصدد بررسی جامعه شناختی چگونگی ارتباط متغیر وابسته گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان و متغیرهای مستقل جنسیت، رشته تحصیلی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی، انگیزه تحصیلی و گرایش به تفکر انتقادی اساتید بود و دستیابی به این هدف از طریق روش پیمایشی و با استفاده از دو پرسشنامه استاندارد؛ انگیزه تحصیلی(ams) و گرایش به تفکر انتقادی(ctdi) و همچنین یک پرسشنامه محقق ساخته، میسر شد. پاسخگویان شامل دو دسته ی دانشجویان و اساتید بودند. جامعه آماری اساتید، مشمول کل اساتید در تمامی رشته های مربوط به دو دانشکده ادبیات و علوم انسانی و علوم فنی و مهندسی بود و جامعه آماری دانشجویان نیز، دانشجویان سال سوم و چهارم کارشناسی در دو دانشکده مذکور (به استثناء دانشجویان سال چهارم در دو رشته تحصیلی؛ علوم قرآن و حدیث و ادبیت فارسی) را دربر می گرفت. تعداد کل اساتید 157 نفر بود که از بین این تعداد، 73 نفر به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین نمونه ای به حجم 340 نفر از میان جامعه آماری دانشجویان که متشکل از 833 نفر بود، انتخاب شدند. اساس انتخاب اساتید، نمونه گیری اتفاقی و مبنای انتخاب دانشجویان، نمونه گیری تصادفی طبقه بندی بود. از مهمترین نتایج این پژوهش می توان به این موارد اشاره کرد: به احتمال 95% بین 82.57 تا 82.64 درصد از دانشجویان جامعه آماری دارای گرایش زیاد به تفکر انتقادی، بین 93.47 تا 93.53 درصد از دانشجویان جامعه آماری داری انگیزه تحصیلی زیاد و در محدوده 71.95 تا 71.85 درصد از دانشجویان جامعه آماری، عضو طبقه متوسط پایگاه اقتصادی-اجتماعی می باشند. همچنین آزمون فرضیات پژوهش از طریق ضرایب رو اسپیرمن، تااو گودمن و کراسکال و تااو بی کندال حاکی از آن هستند که بین متغیرهای مستقل انگیزه تحصیلی و جنسیت و متغیر وابسته گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان رابطه معناداری برقرار می باشد ولی بین متغیرهای مستقل پایگاه اقتصادی-اجتماعی و رشته تحصیلی و متغیر وابسته گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان ارتباط معناداری وجود ندارد. همچنین بین گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان و گرایش به تفکر انتقادی اساتید، رابطه مشاهده شد اما امکان سنجش معناداری آن به دلیل عدم انتخاب تصادفی اساتید، وجود نداشت. بنابراین تمامی نتایج فرضیات فوق به جز مورد اخیر، قابل تعمیم به کل جامعه آماری هستند. کلمات کلیدی: نظام آموزشی، تفکر انتقادی، گرایش به تفکر انتقادی، انگیزه تحصیلی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی.